مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده

چکیده کتاب مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده:

به اندازه کافی مستندات و شواهد تاریخی وجود دارند که در طول تاریخ انسان‌ها به صورت جمعی زندگی کرده و روحیه اجتماعی با‌لفطره در انسان وجود دارد. یکی از اشکال زندگی جمعی به شکل خانوادگی دیده شده است. با تغییرات ساختاری و سیالیت جامعه خانواده هم از آن متأثر شده و با توجه به شکل معیشت و روابط تولیدی و فرهنگی دچار تغییرات گردیده است. جوامع با شرایط فرهنگی و ساختاری متفاوت، نهاد خانواده را به اَشکال مختلف پشت سر گذاشته‌اند. فرضیه و حدس و گمان قدیمی که خانواده از بین رفتنی است، اما تاریخ و تجربه نشان می‌دهد که اهمیت نهاد خانواده روز به روز بیشتر و پابرجاست. ضرورت وجود نهاد خانواده و کارکردهای آن مورد توجه صاحبنظران بوده است، هرچند عملاً با تغییرات ساختاری جامعه از حالت ماقبل صنعتی به صنعتی و زندگی شهری، بسیاری از کارکردهای خانواده با تأسیس نهادهای دیگر، به آنها واگذار گردیده است. مطالعه نهاد خانواده از جهات مختلف مورد توجه علوم مختلف قرارگرفته‌ و از آن میان چون حوزه کار جامعه‌شناسی بررسی و کارکرد نهادهای اجتماعی است، به تحقیق و پژوهش در گرایش جامعه‌شناسی خانواده پرداخته است. اثر مکتوب حاضر به مطالعه سنت‌های تحقیقاتی در باب خانواده، تعاریف و دگرگونی‌های آن در جوامع صنعتی پرداخته است. بدیهی است که شکل خانواده مدرن در مقابل خانواده سنتی قرار می‌گیرد. مدل‌های رفتاری در خانواده، در ماقبل تاریخ و بعد از آن، خانواده از زمان قدیم تا دوران جدید، مقایسه کارکردهای خانواده ماقبل صنعتی و صنعتی را مورد بحث قرار داده است. همچنین مسائل خانواده در جوامع امروزه صنعتی مانند طلاق، ناامنی و ناپایداری خانواده، اشکال ازدواج، سن ازدواج، سن زایمان و فرزندآوری و باروری بررسی شده است. فردیت‌گرایی و تغییرات ارزشی با در نظر گرفتن نظریات در سطح کلان و خُرد از مباحث این اثر بوده است. عملکرد دولت رفاه و سیاست اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی در جهت بهبود و پایداری نهاد خانواده و کاستی‌های آن و تأثیرات نابرابرهای اجتماعی در خانواده و روابط و کنش‌های بین اعضاء خانواده، چگونگی اقتدارگرایی و داشتن قدرت در بین اعضاء خانواده، روابط بین نسلی مورد کنکاش قرار گرفته است. مباحث فوق در کشورهای اروپایی به ویژه مقایسه موارد فوق بین دو کشور آلمان غربی و شرقی در گذشته با نظام‌های مختلف اقتصادی سیاسی مورد توجه محققین بوده و در نهایت نیاز به مطالعات میان‌رشته‌ای مورد تأکید قرار گرفته است. امیدواریم این اثر در اعتلای دانش جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی مؤثر واقع شود و در آینده پژوهشگران کاستی‌های آن را با تلاش علمی برطرف نمایند. قابل ذکر است نویسندگان این اثر پروفسور یوهانس هویی‌نینک (Johannes Huinink) استاد جامعه‌شناسی دانشگاه برمن (Bremen) و دیرک کونیتسکا (Dirk Konietzka) همکار و دانشیار علمی مؤسسه ماکس پلانک برای تحقیقات جمعیت‌شناسی در شهر روستوک (Rostock) است.