حضرت فاطمه سلام الله علیها در تفسیر روح البیان بروسوی

با وجود آثار متعدی که درباره حضرت زهرا سلام الله علیها در منابع اهل سنت نگارش یافته است، توجه تفصیلی به رویکردهای تفسیری عالمان اهل سنت و تحلیل نظرگاه آنان درباره حضرت فاطمه سلام الله علیها و زندگی ایشان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. کتاب حضرت فاطمه سلام الله علیها در تفسیر روح البیان بروسوی بخشی از کلان پژوه «حضرت زهرا سلام الله علیها در تفاسیر اهل سنت» است که کوشیده تا با رویکرد تحلیلی – توصیفی و گاه با اتخاذ روش تحلیل محتوا یا تحلیل مضمون، به استخراج دیدگاه تفسیری تفسیر اهل سنت در خصوص بضعه الرسول بپردازد. نوآوری این اثر میان همه آثاری که درباره اهل سنت و حضرت زهرا سلام الله علیها نگارش یافته، این است که رویکرد گزینشی نداشته و تنها به استنادیابی از منابع اکتفا نکرده است؛ بلکه در هر تفسیر مجموعه رویکردهای مفسر و مباحث وی که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به حضرت زهرا سلام الله علیها ارتباط دارد، استخراج شده و با مبانی و روش های علمی اهل سنت تحلیل و ارزیابی شده است. رویکرد کلی کتاب «تقریبی» است و از ورود به مباحث چالشی و تفرقه انگیز پرهیز شده است.
این کتاب در پنج فصل گردآوری شده است. در فصل اول به معرفی مفسر روح البیان و معرفی روش تفسیری حقی بروسوی اختصاص دارد. فصل دوم به بازپژوهی جایگاه حضرت فاطمه سلام الله علیها در تفسیر روح البیان پرداخته و در سومین فصل فضایل فردی و اخلاقی بانوی برتر جهان تبیین شده است. در فصل چهارم خصایص اجتماعی حضرت صدیقه کبرا سلام الله علیها در این تفسیر بیان شده است. در فصل پایانی، رخدادهای پس از رحلت رسول خاتم از دیدگاه حقی بروسوی مطرح شده و نگرش مفسر درباره فدک تحلیل و ارزیابی شده است.

گزیده ای از کتاب

طبق روایات پیشین ثابت شد که حضرت زهرا سلام الله علیها برترین بانوی جهانیان و برترین بانوی بهشت است. مضمون آن روایات به صراحت برتری آن حضرت بر مریم و آسیه و حتی خدیجه را ثابت می کرد. اما این روایت دلالت دارد که هیچ زنی غیر از حضرت مریم و آسیه همسر فرعون به کمال نرسیده است. تضاد این دو روایت چگونه قابل جمع است؟ برای رفع این مشکل باید به چند نکته توجه کرد:

نکته اول: بروسوی در تفسیر روح البیان، بانوان کمال یافته و برتر عالم را حضرت مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه زهرا سلام الله علیها دانسته است:

از انس روایت شده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «از میان زنان جهان، مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله و آسیه همسر فرعون، تو را بس است». این روایت دلالت می کند که این چهار زن، از سایر زنان برتر هستند. بدان که اهل کمال از مردان بسیارند؛ اما از میان زنان غیر از این چهار زن، کسی دیگری به کمال نرسیده است. کمال، یعنی رسیدن به نهایت فضیلت، نیکی، تقوا، برتری در خصلت ها…