ساز و کارهای پژوهش میدانی (دفتر دوم)

تحقیق از نوع بنیادی، توسعه ای یا کاربردی، به معنای تولید دانش است نه انتقال آن. فرایند پژوهش با کشف و یادگیری چیزهای نوین همراه است؛ یعنی فرایندی اندیشه ای، ادراکی و نوآورانه. امروزه، در جهان، هیچ جامعه ای قادر نیست بدون انجام تحقیقات و پژوهش های علمی و کاربردی، تنها با بهره گیری از نتایج تحقیقات دیگران؛ داعیه پیشرفت و ترقی داشته باشد و برای خود بیش از میزانی که تولید علم کرده است، حقی قائل بشود. بنابراین، برای ما که به دنبال اثبات هویت خود در جهان امروز هستیم، بهترین و کارآمدترین راه انجام پژوهش هایی است که بتواند به تولید علم در عرصه نظری و عملی منجر شود و راه کارهای مناسبی برای پیشرفت و توسعه در تمام زمینه های اعتقادی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی و هنری فرام کند.

این کتاب در راستای آشنایی با چگونگی انجام پژوهش های میدانی نگاشته شده است و در سه عرصه آماده سازی طرح تحقیق، شیوه عملیاتی سازی یک تحقیق میدانی و آشنایی با کلیات و اصول و قواعد عملیات پیمایش با رویکردی متفاوت از نگاشته های همسو در ره پویان پژوهش، مجلدات ۸، ۹ و ۱۰ سازماندهی شده است و به عنوان یک مجموعه مرجع، فرادید همگان قرار داده شده است. در این مجلد، به کلیات و مباحث مقدماتی، ادبیات نظری تحقیق، روش شناسی تحقیق، تجزیه و تحلیل یافته ها و نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات نهایی پرداخته شده است.

گزیده ای از کتاب

تعریف عملیاتی، تعریفی است که بر ویژگی های قابل مشاهده، استوار است. در این بیان، عبارت «قابل مشاهده»، به نکته مهمی در تعریف عملیاتی اشاره دارد. تعریف مفمومی را باید به تعریف عملیاتی تبدیل کرده تا بتوان آن را مشاهد کرد؛ برای مثال: هوش را می توان ظرفیت یادگیری، توانایی تفکر انتزاعی یا فعالیت فکری تعریف کرد. این تعریف مفهومی هوش، باید به تعریف عملیاتی تبدیل شود تا بتوان آن را مشاهده کرد.

چنین تعاریفی، معانی مفاهیم را لمس پذیر می سازد و روش های اندازه گیری را – که ملاک هایی برای کاربرد تجربی مفاهیم به دست می دهد – طرح و خلاصه می کند. همچنین معلوم می کند برای آنکه پدیده مورد تعریف را در دامنه تجربه پژوهشگر  قرار دهید،  باید چه کاری انجام دهید و چه چیزی را مشاهده کنید. بدین ترتیب، معنای یک مفهوم به گونه کامل و جامع از طریق تعریف عملیاتی آن مشخص می شود. یک تعریف علمی از هوش، می تواند نمره های یک آزمون باشد…